Ορέστης Μανούσος (1931-2021)
Ο Ορέστης Μανούσος γεννήθηκε στα Ανώγεια Κρήτης στις 15 Μάϊου 1931. Ο πατέρας του Νικόλαος Μανούσος είχε σημαντική δράση και αναγνώριση σαν γιατρός στα Ανώγεια σε δύσκολες εποχές.
Ο Ορέστης Μανούσος φοίτησε στο Γυμνάσιο αρρένων Ηρακλείου και σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μετά την εκπλήρωση της στρατιωτικής του θητείας μετέβη για μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία όπου παρέμεινε για 6 χρόνια και ειδικεύτηκε στην Παθολογία αρχικά και μετά στην Γαστρεντερολογία σε Νοσοκομεία του Λονδίνου (Central Middlsex και St Marks) και της Οξφόρδης (Radcliffe Infirmary). Εκτός από την κλινική εξειδίκευση επέδειξε και αξιοζήλευτο πρωτοποριακό ερευνητικό έργο στην εκκολπωματική νόσο που επισφραγίστηκε με τον τίτλο του Διδάκτορος της Φιλοσοφίας (PhD) του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Είχε σαν δασκάλους τους διάσημους για την εποχή τους Sidney Truelove, Sir Francis Avery Jones, Leslie Witts και John Lennard-Jones.
Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, εργάστηκε αρχικά στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» και στην Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο έχοντας σαν δάσκαλο τον Καθηγητή Γεώργιο Μερίκα. Ακολούθως εξελέγη Υφηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και το διάστημα 1977-1985 διετέλεσε Διευθυντής της Α’ Γαστρεντερολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός».
Επηρεασμένος και εμπνευσμένος από τους δασκάλους του και ιδιαίτερα τον Sidney Truelove, που είχε στενό δεσμό μαζί του και κοινές φιλοσοφικές ανησυχίες, ανέπτυξε ιδιαίτερα πρωτοποριακή για τον Ελληνικό χώρο κλινική και ερευνητική δραστηριότητα για τις ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις εντερικές νόσους ή ΙΦΕΝ όπως τις έλεγε.
Σημαντικό επίσης ήταν το έργο που έκανε πάνω στην Ανοσολογία του Πεπτικού σε συνεργασία με την καθηγήτρια Ιωάννα Οικονομίδου. Ιδιαίτερα οι εργασίες τους στην νόσο βαρέων αλύσεων (a heavy chain disease) και το Μεσογειακό Λέμφωμα ήταν παγκόσμιας απήχησης.
Οργάνωσε σημαντικό και μοναδικό για την εποχή του ενδοσκοπικό τμήμα στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» σε συνεργασία με τους Αναστάσιο Εμμανουηλίδη και Χρήστο Παπαδημητρίου.
Είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία της οποίας ήταν Πρόεδρος κατά τα έτη 1981 και 1982. Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος του 8ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Γαστρεντερολογίας που έγινε με μεγάλη επιτυχία στο Ηράκλειο Κρήτης το 1985.
Το 1985 εξελέγη Καθηγητής Παθολογίας – Γαστρεντερολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και το διάστημα 1990-1998 διετέλεσε Διευθυντής της Γαστρεντερολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου. Ήταν από τους σημαντικότερους πρωτεργάτες και στυλοβάτης στην οργάνωση στα πρώτα δύσκολα βήματα τόσο της Ιατρικής Κρήτης όσο και του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου. Το 2003 ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Κατά την διαδρομή του αυτή τόσο στην Αθήνα όσο και στη Κρήτη είχε την αναγνώριση από όλους τους συνεργάτες του ότι ήταν εξαιρετικός δάσκαλος και εμπνευστής - υποστηρικτής ιδιαίτερα των νεωτέρων ιατρών. Σημαντικά επίσης χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ήταν η ιατροφιλοσοφική σκέψη καθώς και η εξωστρέφεια με σημαντικές διεθνείς συνεργασίες. Το 1989 ίδρυσε την Μεσογειακή Ιατρική Εταιρεία της οποίας ήταν Πρόεδρος. Επίσης ήταν από τους πρωτεργάτες της Ευρωπαϊκής ομάδας μελέτης των ΙΦΕΝ EC-IBD που αργότερα εξελίχθηκε στην σημερινή ECCO.
Δημοσίευσε πάνω από 200 κλινικές και ερευνητικές εργασίες για θέματα παθήσεων του πεπτικού συστήματος σε Ελληνικά και διεθνή περιοδικά. Συνέγραψε επίσης αρκετά ιατρικά συγγράμματα με πιο σημαντικά τα "Εισαγωγή στην Κλινική Ιατρική" με τον καθηγητή Θεόδωρο Μουντοκαλάκη, "Η ανοσολογία των εντεροπαθειών" με την καθηγήτρια Ιωάννα Οικονομίδου, καθώς και το βιβλίο του με τίτλο "Κολίτιδες και "Κολίτιδες"" που είχε σημαντική απήχηση στην Ελληνική Γαστρεντερολογική κοινότητα και ιδιαίτερα σε αυτούς που ασχολούνται με τις παθήσεις του εντέρου.
Τα τελευταία χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή αρκετών βιβλίων σχετικών με την ιστορία της Κρήτης ("Ο γιος της Ζαχαρένιας", "Οι παλαιοί Ανωγειανοί",“Πάτρικ Λη Φέρμορ, ο τελευταίος ήρωας της Αγγλίας”, “Ο γέρο-Κούντης” και "Ευμενία: Βίος και Πολιτεία της Κρητικιάς Σουλτάνας Ευμενίας Βεργίτση").
Ήταν για 65 χρόνια παντρεμένος με την Μαίρη Παπαστεφανάκη και πατέρας πέντε παιδιών.
O Ορέστης Μανούσος είχε μια λαμπρή διαδρομή η οποία άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά της, με την ανεκτίμητη προσφορά του στην Ιατρική και την κοινωνία. Για όλους που είχαν την τύχη να συνεργαστούν μαζί του θα συνεχίσει να είναι ένας φωτεινός φάρος και πηγή έμπνευσης.